L. Trymand, Siedem dalekich rejsów

Wczesna wiosna '45, jeszcze mało turystyczne Darłowo z całym tym swoim lokalnym kolorytem. W tle powojenne nastroje niepewności przez zmianą władzy i upaństwowieniem resztek własności. Na stacji spotykają się, jak zwykle przypadkowo, warszawska historyk sztuki i dziennikarz (a może zwykły szmugler), marzący o ucieczce z kraju. Teoretycznie oboje znaleźli się tam z powodu zabytkowego zaginionego tryptyku. Ona widzi w nim szansę na podratowanie swojej sytuacji zawodowej. On okazję do łatwych pieniędzy na nowy start za granicą. I wszystko pewnie dobrze by się skończyło, gdyby nie zaczęli rozmawiać. Bo między dialogiem a łapaniem nastroju, wytworzy się między nimi niejasne powiązanie, które skomplikuje niejedno życie. 

Gdy już zamieszkali w jedynym sensownym hotelu Kraalowej, drzwi w drzwi, po obiedzie u właścicielki (wypisz, wymaluj burdelmama,), oględzinach wstrętno-seksownej pokojowej Anity, powinna przyjść pora na powrót do zadań, które przywiodły ich do Darłowa. Szczególnie, że w Warszawie na Ewę czeka narzeczony, a towarzysz Nowak nie wierzy w uczucia. No i czasu mało, 3 dni na wywiezienie obrazu. Kto by się przejmował tym dziwny przyciąganiem. On wcale nie przystojny i do tego bezczelny, a jej nos się świeci i jaka pretensjonalna.

„W gruncie rzeczy – myślał – o co ja się tak rwę? Taka sama facetka jak inne. Błyszczy się jej nos. Z zębami też coś nie w porządku. Zdaje się, że pochyla jedno ramię nie tak, jak trzeba. (…) I jeden pryszcz na ramieniu, pamiętam. Zresztą pryszcze mniej ważne, natomiast kłamliwa. Wykrzywia każde słowo w kierunku, jaki jej w danej chwili odpowiada, a po tym kłóci się zajadle o swoją nieuczciwą, a wygodną interpretację. W gruncie rzeczy jędza. Przedwczoraj, na cmentarzu, tanie moralizatorstwo, wczoraj równie tani nihilizm. I chyba raczej dziwka. (…) Na pewno ma sklejone śpiochami oczy rano, gdy się budzi – pomyślał z udręką – na pewno jest głupia i zła, a mimo to tak bardzo chcę, żeby już przyszła... (…) A może ja ją naprawdę kocham? (…) I zamarł naraz wobec tej prostackiej prawdy”¹.

„Siedem dalekich rejsów” określana jest często jako powieść kameralna, doskonała do czytania w wannie. Nie można się nie zgodzić, że to nadzwyczaj smaczna i lekkostrawna opowieść w zasadzie bez akcji, ale za to z jakimi postaciami i miejscówkami. Każdy z bohaterów jest idealnie charakterystyczny. Rozwiązła Anita, wiecznie rozchełstana z nieodłącznym papierosem i rozmazanym makijażem. Właściciel knajpy Siedem dalekich rejsów Krzytnka, opasły na tyle, że nie rusza się zza kontuaru, wrosły w barowe tło. No i nasz pseudo romantyk Nowak. Sam prowincjonalny klimat tamtych czasów oddany perfekcyjnie.

Do tego dialogi, u Trymanda to mistrzostwo. Na tyle, że szybko zapominamy, że właściwie trzymamy w rękach powieść o niczym konkretnym. Niby o miłości, ale bez tkliwości, niby tło społeczne, ale bez celu, trochę o historii, ale bez moralizatorstwa. Trzy dni akcji powieściowej podczas, której bohaterowie jedynie chodzą, jedzą i rozmawiają, a jaki efekt. Dużo ironicznego humoru, rzeczywistość budowana bez idealizacji, ale z kojącym dystansem. I oczywiście język (mimo tych wszystkich błędów interpunkcyjnych, które zauważa tylko szalona polonistka), który można smakować, bo pięknie łączy się z akcją miłosną, dziejącą się właściwie między słowami.

Trymanda wrzuca się czasem do jednego worka z Hłaską, co wpływa na niekorzyść obu, bo zarzuca się wówczas temu pierwszemu nudę i przebrzmiałość (To tak jakby porównywać Dickensa z Dostojewskim. Albo Marqueza z Cortazarem.). Dla mnie Trymand to wartość sama w sobie, z gatunku tych, którzy mogą pisać cokolwiek i o czymkolwiek, a będzie się czytać wspaniale z samej zasady, bo broni się stylem i klasą. Chociażby ze względu na to, że dziś się już tak nie pisze (a szkoda) polecam bez wyjątku.

Za książkę dziękuję wydawnictwu:

 1 L. Trymand, Siedem dalekich rejsów, Kraków 2011, s. 144-145.

KUP TRYMANDA ;)