E.E. Schmitt, Intrygantki

AUTOR: Eric-Emmanuel Schmitt

TYTUŁ: Intrygantki

WYDAWNICTWO: Znak Literanova

LICZBA STRON: 240

OCENA: 5/10

„Poznałem tylko miłość cielesną, znałem jedynie wojnę. Myślałem, że delektuję się rozkoszą, a to było tylko podniecenie. (…) Uwielbiałem zwyciężać – i to wszystko. Kiedy je brałem w ramiona i osaczałem sobą (…). A potem była tylko smutna mechanika, by osiągnąć spełnienie. Kochałem się tak, jak matematyk prowadzi swe rachunki – z konieczności. (…) To wszystko było nieludzkie. Niczego nie doznawałem, a gdy wydawały z siebie krzyki, czułem, jakbym stał się ich niewolnikiem. A potem odchodziłem. (…) Od zawsze czekałem… Czekałem, aż któraś z nich mnie zatrzyma, zachowa przy sobie. Patrzyłem na nie, mówiłem: „Odchodzę” – i zawsze odejść mogłem bez przeszkody… (…) A jego straciłem…¹” 

Pewnej zimnej, normandzkiej nocy w pałacu na prowincji spotyka się pięć pozornie obcych sobie kobiet. Dzieli ich wszystko: status społeczny, pochodzenie i wykonywana profesja, łączy tylko jedno: mężczyzna z przeszłości, który złamał serce każdej z nich. Nadszedł czas, by role się odwróciły: kobiety mają szansę zemsty – osądzą niewdzięcznika i ukarzą w sposób gorszy od śmierci – zmuszą do wierności do grobowej deski. Okazuje się to jednak niełatwe, mimo upływu lat czar uwodziciela, jakby nabrał na mocy. 

Historia konsekwencji podbojów sercowych sławnego Don Juana otwiera najnowszy zbiór dramatów Schmitta, który z uporem maniaka drąży korytarze w przegadanych tematach, podejmując próbę skatalogowania ludzkich emocji i motywacji uczuć. Tak i tym razem - cztery teoretycznie różne teksty łączą się w punkcie przecięcia linii serca i rozumu. Schmitt na warsztat bierze uczucia prymarne i niepoddające się zdroworozsądkowej analizie – jeśli miłość, to tylko w zaskakujących konfiguracjach.

Obok tekstu o Don Juanie w zbiorze znalazły się historie Freuda, poddającego psychoanalizie Boga, monolog miłości wiernej zasadzie 'aż do śmierci' oraz czarna komedia o szatańskiej depresji i kilku sposobach na szybkie się jej pozbycie. Wszystkie napisane równie dobrze, choć momentami wręcz aforystycznie. Nienachalny humor ratuje to wszystko od utopienia w patosie i wodolejstwie. Obrazowość Schmitta pozostaje bez zmian na całkiem wysokim poziomie, nie potrzeba wielkiej wyobraźni scenicznej, by teksty grały płynnie przed naszymi oczyma. 

„Intrygantki” to wielogłos rozważań nad dualizmem wartości uczuć i umysłu. Schimitt na wszystkie sposoby podejmuje próbę chłodnej analizy miłości, za każdym razem podkreślając porażkę definicji i szufladkowania emocji. Gra paradoksem i potencjalnym zaskoczeniem: homoseksualizmem, wieloznacznymi personami o niewyjaśnionej tożsamości, w końcu archetypami: Boga, Szatana, Śmierci i Miłości. Wplata w to klasyczne, filozoficzne zależności i kulturowy rodowód. 

Teoretycznie składa się to na całkiem wysoką literaturę mimo popularnych etykietek autora. W praktyce całość zbyt często ociera się o banał, pozostawia poczucie niedosytu, konstruowania zawiłych akcji, dla udowodnienia prostych tez: umysł przegrywa w momentach najwyższych uczuć, teoria zawodzi, zimna nauka nijak ma się do rzeczywistości. A potem, możemy już samy dopisać sobie ciąg dalszy: czyste uczucia nie są odpowiedzią, tylko odpowiedni balans między nimi zapewni nam równowagę. Ale przecież to wszystko już było...

Za książkę dziękuję wydawnictwu:

 oraz portalowi:

1E.E. Schimtt, Intrygantki, Warszawa 2013