M. Huberath, Portal zdobiony posągami

„Istnienie w ośrodku jest jak przekładanie podobnych do siebie kamyków. Wykłady dobrze znane – Ioanneos nie pamiętał, kiedy ostatnio słyszał coś nowego. Ci sami ludzie, chociaż znikający na miesiące, a potem znów się pojawiający. Stałe niejasne przekonanie, że przebywa w rzeczywistości złożonej z prawie rozłączonych fragmentów, pomiędzy którymi, poza zwykłą drogą, można się przemieszczać z naruszeniem praw fizyki. Rzeczywistość przytłaczała swoją niemal duszącą ciasnotą, małością. Tylko ten dziwny sposób przemieszczania się dawał jakieś poczucie przestrzeni, rozległości, chociaż towarzyszyło temu również dziwne zagrożenie od nieznanych istot”¹.

Konferencje naukowe rządzą się swoimi prawami, wyznaczanymi rytmem wykładów i lurowatej kawy popijanej w trakcie krótkich przerw. Z czasem godziny coraz bardziej się dłużą, a dni nakładają na siebie. Placówka naukowa, do której trafił Ioanneos nie wyróżniała się w tym wypadku niczym szczególnym: monotonia grafiku obowiązkowych wykładów, mniej lub bardziej ciekawych pobratymców snujących się po korytarzach, czy suchych ciastek na papierowych talerzykach z czasem zaczęła przypominać niekończący się sen. Wszystko jednak do momentu, gdy rzeczywistość zaczęła pękać w szwach, płynnie łącząc się z sennymi fantazjami.

Zaczęło się niewinnie, kilka dziwnych snów, które bezpośrednio łączyły się z treścią następujących po nich wykładów i nagłe poczucie powolnego zapominania swojej przeszłości. Niesamowite wydarzenia nie budziły jednak zaskoczenia u uczestników, wkrótce nawet znikające w nocy pomieszczenia, zaczynają być tłumaczone wewnętrzna logiką placówki. Ioanneos raz poddaje się rytmowi miejsca, raz czuje, że coś jest nie tak. Wszystkie zdarzenia wydają mu się mieć niezrozumiałą motywację, z którą łączą się wszechobecne motywy sądu ostatecznego. Wkrótce będzie musiał zdecydować, czy wtopić się w bezrozumne tło, czy na własną rękę próbować dojść prawdy. Szczególnie, że na horyzoncie pojawia się kobieta, która w sekundę wywraca i tak niezrozumiały porządek świata.

„Portal zdobiony posągami” to kunsztownie zbudowana powieść, łącząca nie tylko wątek fantastyczno-przygodowy, ale ze względu na mnóstwo odniesień do tradycji kultury i sztuki wysokiej, przebogata w znaczenia i ukryte sensy. Huberath nie kryje się z inspiracją Dantem Alighierim i zupełnie jawnie kreśli powieść płynnie połączoną z „Boską komedią” (od samych liczb: 100 pieśni-podrozdziałów, przez wędrówkę Ioanneosa po 4 strefach zaświatów, Danilę-Beatrycze, etc.), ale przede wszystkim kreuje przestrzenie znane z malarskich przedstawień Sądu Ostatecznego (od Memlinga i Boscha poczynając). Tak zarysowana intertekstualność to gratka dla fascynatów i filologicznych zboczeńców (czyt. mnie), czy jednak powieść broni się bez znajomości nawiązań?

Zdecydowanie tak, bo choć „Portal...” nie jest lekkim czytadłem na jedno popołudnie sam koncept i jego realizacja zasługują na docenienie. Wielowątkowa fabuła i świetny styl, nieoczywista tajemnica, dużo symboliki, mimo znacznego skomplikowania akcji nie spowalniają czytania i nie odbierają przyjemności towarzyszenia bohaterom w wędrówce przez zupełnie oryginalne światy. Te ostatnie obrazowane bardzo plastycznie, mocno działają na wyobraźnię. Całość składa się na powieść nieoczywistą, o której znaczeniach rozmyśla się jeszcze długo po odłożeniu książki.

Za książkę dziękuję wydawnictwu:

1M. Huberath, Portal zdobiony posągami, Lublin 2012, s. 370-371.